Daarnaast moeten gemeenten serieus met stresstesten en actieplannen aan de slag om het hoofd te bieden aan hitte, droogte en stortbuien die we nog nooit hebben meegemaakt.

Meer aandacht
Bij de VNG Vereniging van Nederlandse Gemeenten staat water al lang op de agenda. De speciale subcommissie water, onderdeel van de commissie ruimte en wonen, houdt zich bezig met alle water-gerelateerde vraagstukken, zoals waterkwaliteit, waterveiligheid en water en ruimtelijke ordening. Ina Adema, sinds 2016 burgemeester van Lelystad, is er de voorzitter van. In H2O zegt ze: ‘Toen ik in 1999 als raadslid begon, ging het er bijna nooit over, maar inmiddels is dat anders. Want hittestress en wateroverlast zijn dingen die burgers direct raken, net als thema’s als veiligheid en zorg.’

Niet verwonderlijk
Dat water in de campagne voor de gemeenteraadsverkiezingen niet echt een thema is, vindt Adema niet verwonderlijk. ‘Water is voor niemand een discussiepunt. Als het over waterveiligheid of wateroverlast gaat, is iedereen het over het algemeen met elkaar eens. Mensen mogen ervanuit gaan dat water goed wordt geregeld. Daar betalen ze ook voor, bijvoorbeeld in de vorm van rioolbelasting.’ Hugo Gastkemper van RIONED sluit zich hierbij aan. ‘Kennelijk is het een onderwerp waarover geen verschil van mening bestaat. Neem de rioolheffing: iedereen begrijpt het belang van een goed rioleringsstelsel en dat je daarvoor moet betalen via de rioolheffing. Elke partij, op een enkele uitzondering na, vindt energie belangrijk. En zo is het ook met water. Afgelopen maart was energie ook geen thema. Er waren mensen die dat verontrustend vonden, ik vond het juist een geruststelling. Want daardoor wist ik dat het onderwerp terug zou komen in het regeerakkoord. Het was gewoon geen strijdpunt om je als partij mee te profileren, want elke partij, op een enkele uitzondering na, vindt energie belangrijk. En zo is het ook met water.’

Wél degelijk iets te kiezen
Bert Middel, sinds 2012 dijkgraaf van waterschap Noorderzijlvest, voorspelt dat water de komende jaren meer urgentie gaat krijgen. ‘Bij sommige gemeenten en politieke partijen lijkt die urgentie nog niet helemaal doorgedrongen, maar dat gaat de komende jaren zeker veranderen. Al was het maar omdat het een keer goed mis gaat. Om de gevolgen hiervan aan te kunnen, is een brede samenwerking tussen overheden en met bedrijven en burgers noodzakelijk.’ Hij ziet, zeker als het gaat om waterbeheer in combinatie met gebiedsontwikkeling en natuurontwikkeling, wel degelijk verschillen tussen partijen. ‘De ene partij zoekt de oplossing meer in het water, de ander meer op het land, in de vorm van gebieds- of natuurontwikkeling. Daar zou het in verkiezingsprogramma’s best meer over kunnen gaan. Voor de kiezer valt er heus wat te kiezen.’

Hoeveel overlast is aanvaardbaar?
Hugo Gastkemper vindt het belangrijker dat het thema water na de verkiezingen in de collegeprogramma’s wordt opgenomen. ‘We krijgen te maken met buien die we nog nooit hebben meegemaakt. De vraag is: hoe anticiperen we daarop? Welke schade en hoeveel overlast vinden we aanvaardbaar? Water op straat is hinderlijk, maar ook een deel van de oplossing. Het wordt een probleem als water de gebouwen instroomt. Als bewoners en bedrijven daarover gaan klagen, zullen raadsleden uit zichzelf in actie komen en bedenken wat er nodig is om schade door regenwater, hitte en bodemdaling tegen te gaan.’

Klimaatstresstest
Burgemeester Adema is het met Gastkemper eens. ‘Water hoeft geen kernthema te worden in de verkiezingsstrijd. Als er straks in de coalitieakkoorden inderdaad maar teksten over water komen. Bijvoorbeeld over de stresstest die in het kader van het deltaprogramma ruimtelijke adaptatie door gemeenten moet worden uitgevoerd. De test gaat over vragen als: kan het water goed weg? Zijn de riolen op orde? Wat zijn de risico’s op overstromingen en hitteproblematiek? In een grote stad kan het op hete dagen wel acht graden warmer zijn dan op het platteland, doordat er weinig groen en water is.’ In ongeveer de helft van alle gemeenten is de stresstest al uitgevoerd. Gastkemper ziet het als een manier om te zien wat er op perceelsniveau gebeurt als er een flink extreme situatie optreedt. ‘En zo’n test helpt ook enorm om het bewustzijn over het watervraagstuk te vergroten.’

Van test naar actieplan
Na de stresstest moet elke gemeente een actieplan maken. Adema: ‘Gemeenten moeten dus beslissen welke maatregelen nodig zijn om bijvoorbeeld hitte tegen te gaan en om bij een mega-hoosbui het water op te vangen of af te voeren. Wellicht kunnen er verschillende scenario’s worden opgesteld en moet het debat daarover gaan. Ook inwoners van onze stad zijn zich er van bewust hoe belangrijk het is dat de dijken ons droog houden.’ Gastkemper vindt maatregelen die ervoor zorgen dat het klimaat zo min mogelijk verandert het allerbelangrijkste. ‘We moeten dus vooral werk maken van de transitie naar duurzame energie en van energiebesparing, bijvoorbeeld door woningen te isoleren. Dat zijn nog grotere opgaven.’ Het hele artikel is te lezen op de site van vakblad H2O.

Werk maken van Klimaatadaptatie?
Wilt u werk maken van klimaatadaptatie? Meer weten over de stresstest en welke stappen u kunt zetten na de klimaatstresstest? Ervaren hoe u een brede lokale klimaatcoalitie kunt initiëren die klimaatopgaven omzet in kansen? Bezoekt u dan de Roadshow Klimaatadaptatie in Boxmeer op 22 februari a.s..